OKREŚLANIE MAKSYMALNEJ POZIOMEJ RADIALNEJ CZĘSTOTLIWOŚCI DRGAŃ W ZŁOŻU, SPOWODOWANEJ PARASEJSMICZNĄ POZIOMĄ FALĄ RADIALNĄ W POLU BLISKIM PODCZAS URABIANIA BLOKU SKALNEGO STRZELANIEM
ETERMINATION OF THE MAXIMUM HORIZONTAL RADIAL VIBRATION FREQUENCY IN THE DEPOSIT CAUSED BY A PARSE-SEISMIC HORIZONTAL RADIAL WAVE IN THE NEAR FIELD DURING BLASTING OF A ROCK BLOCK
Tadeusz Chrzan, Sławomir Szymanowicz -„Poltegor Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
DOI:10.5604/01.3001.0053.7761Sposób określania maksymalnej poziomej radialnej częstotliwości drgań w złożu spowodowaną parasejsmiczną poziomą falą radialną w polu bliskim podczas urabiania bloku skalnego strzelaniem polega na zastosowaniu prędkości fali parasejsmicznej na radialnym kierunku X i częstotliwości poziomej radialnej drgań złoża w czasie strzelania oraz obliczenia na tej podstawie maksymalnej poziomej radialnej częstotliwości drgań w badanym złożu. Pomiary są wykonywane w punktach pomiarowych przed czołem urabianego bloku skalnego. Pomiary wykonuje się, po odpaleniu ładunku materiału wybuchowego umieszczonego w jednym rzędzie otworów strzałowych urabianego strzelaniem bloku skalnego. Sposób ten znajdzie zastosowanie w górnictwie odkrywkowym, do określenia czasu odpalenia następnego otworu czyli czasu zwłoki między strzałowej [ms] powodującej wygaszenie drgań spowodowanych odpaleniem poprzedniego otworu.
The method for determining the maximum horizontal radial frequency of vibration in the deposit caused by a parasitic horizontal radial wave in the Near Field during the mining of a rock block by blasting is based on the use of the velocity of the parseismic wave in the radial X direction and the horizontal radial frequency of vibration of the deposit during blasting, and the calculation on this basis of the maximum horizontal radial frequency of vibration in the tested deposit. Measurements are taken at measuring points in front of the face of the mined rock block. The measurements are taken after firing a charge of explosive placed in one row of blast holes of the blasted rock block. The method is used in open-cast mining to determine the time it takes for the next hole to be fired, i.e. the inter-blasting delay time [ms] for ceasing the vibrations caused by the previous hole.
IDENTYFIKACJA KOŁOWEGO ROZKŁADU POZIOMEJ RADIALNEJ WEKTORA PRĘDKOŚCI DRGAŃ GRUNTU PRZY INICJOWANIU ŁADUNKÓW MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH O RÓŻNEJ MASIE
IDENTIFICATION OF THE CIRCULAR DISTRIBUTION OF THE HORIZONTAL RADIAL GROUND VIBRATION VELOCITY VECTOR AT THE INITIATION OF EXPLOSIVE CHARGES OF DIFFERENT MASSES
Tadeusz Chrzan -„Poltegor Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
DOI: 10.5604/01.3001.0053.7780W artykule opisano sposób identyfikacji kołowego rozkładu poziomej radialnej wektora prędkości drgań gruntu [Vx] powstających w wyniku odpalenia, przypadających na jedną zwłokę, umieszczonych w otworach strzałowych ładunków Qz, materiałów wybuchowych [MW] o różnej masie. Sposób ten znajduje zastosowanie w górnictwie odkrywkowym w celu określenia czy rozkład drgań parasejsmicznych układa się kołowo. Sposób ten może być stosowany również przy urabianiu za pomocą ładunków materiałów wybuchowych MW zamarzniętych gruntów i skał pod trasy gazociągu, ropociągu, trakcję kolejową, drogi i autostrady.
This paper describes a method for identifying the circular distribution of the horizontal radial ground vibration velocity vector [Vx] resulting from the firing, per lag, of explosives of different masses placed in blast holes Qz. The method is used in open-pit mining to determine whether the distribution of parasitic vibrations is circular. The method can also be used in the excavation with explosive charges of frozen soil and rock for gas pipeline routes, oil pipelines, railway traction, roads and highways.
OBLICZENIE OPTYMALNEJ ŚREDNICY OTWORU STRZAŁOWEGO Z UWZGLĘDNIENIEM WŁAŚCIWOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH I AKUSTYCZNYCH URABIANEJ SKAŁY ORAZ ENERGII ZASTOSOWANEGO MATERIAŁU WYBUCHOWEGO (MW)
CALCULATION OF THE OPTIMUM BLAST HOLE DIAMETER, TAKING INTO ACCOUNT THE STRENGTH AND ACOUSTIC PROPERTIES OF THE EXCAVATED ROCK AND THE ENERGY OF THE BM USED
Tadeusz Chrzan -„Poltegor Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
DOI: 10.5604/01.3001.0053.7787Artykuł dotyczy nowego sposobu obliczenia optymalnej średnicy otworu strzałowego. Sposób ten uwzględnia właściwości wytrzymałościowe i akustyczne urabianej skały oraz energię zastosowanego MW. Przedstawiono stan obecny doboru średnicy otworów strzałowych. Na podstawie przykładów, które odzwierciadlają rzeczywiste warunki wytrzymałościowe i akustyczne urabianej w złożu bazaltu i dolomitu skały przeprowadzono obliczenia. Obliczenia te wykazały, że błąd względny określenia stosowanej średnicy w stosunku do optymalnej wynosi od -2% do+6,6%. Tak duża dokładność określenia średnicy optymalnej potwierdza prawidłowość zastosowanej zależności, która może być stosowana w praktyce.
The article deals with a new method of calculating the optimum diameter of a blast hole. This method takes into account the strength and acoustic properties of the rock being excavated and the energy of the BM used. The current status of the selection of blasthole diameters is presented. Calculations were carried out using examples that reflect the actual strength and acoustic conditions of the rock being excavated in basalt and dolomite deposits. These calculations showed that the relative error in the determination of the diameter used in relation to the optimum diameter ranges from -2% to+6.6%. This high accuracy in determining the optimum diameter confirms the validity of the relationship used, which can be applied in practice.
MODERNIZACJA PROCEDUR DECYZYJNYCH OPROGRAMOWANIA UŻYTKOWEGO JEDNOLITEJ BAZY DANYCH GEOLOGICZNYCH (JBDG)
MODERNIZATION OF DECISION PROCEDURES OF THE JBDG DATABASE APPLICATION SOFTWARE
Andrzej Borowicz, Grażyna Ślusarczyk – „Poltegor-Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
DOI: 10.5604/01.3001.0053.7788W artykule przedstawiono wybrane procedury decyzyjne bazy danych geologicznych JBDG związane z zarządzaniem bazą, transferem danych oraz połączeniami z bazą BDW, wzbogacone o dodatkowe rozwiązania programowe. Zmodernizowane procedury uwzględniają możliwości środowiska Windows, potrzeby przygotowania i przesyłania danych i służą do realizacji zadań geologiczno-górniczych eksploatowanych złóż, głównie węgla brunatnego.
The article presents selected decision-making procedures of the JBDG geological database related to database management, data transfer and connections with the BDW database, enriched with additional software solutions. The modernized procedures take into account the capabilities of the Windows environment, the needs of data preparation and transfer, and are used to perform geological and mining tasks of the exploited deposits, mainly lignite.
LABORATORYJNE BADANIA SKUTECZNOŚCI SZCZEPIONKI BAKTERII BACILLUS SUBTILIS B172 W DEGRADACJI NATYWNEGO PIERZA ODPADOWEGO
LABORATORY STUDIES OF THE EFFECTIVENESS OF THE BACILLUS SUBTILIS B172 INOCULUM IN THE DEGRADATION OF NATIVE WASTE FEATHERS
Justyna Sobolczyk-Bednarek, Anna Choińska – Pulit-„Poltegor – Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
Wojciech Łaba – Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności
Kumulacja pierza drobiowego jako surowca odpadowego w środowisku naturalnym stanowi problem ekologiczny i sanitarny z uwagi na wysoką odporność na degradację oraz na możliwość występowania patogennych mikroorganizmów.
Prezentowane badania przybliżają możliwość wykorzystania szczepionki bakterii z rodzaju Bacillus do degradacji keratyny piór natywnych. Pióra szczepione bakteriami B. subtilis B172 w wyższym stopniu podlegały biodegradacji zarówno w hodowli wgłębnej jak również w solid state, w stosunku do odpowiednika nieinokulowanego. Przejawiało się to w ubytku masy o 30% wyższym w hodowli inokulowanej, wizualnym obrazie oraz w parametrach biochemicznych keratynolizy, np. ilość białka rozpuszczalnego wyższa o 71% w stosunku do hodowli nieinokulowanej. Ponadto wykazano zdolność bakterii do tworzenia biofilmów na substracie keratynowym, co jest dodatkowym czynnikiem mogącym intensyfikować proces keratynolizy.
Przeprowadzone badania wskazują alternatywną i ekologiczną metodę degradacji pierza kurzego z zastosowaniem szczepionki keratynolitycznych bakterii B. subtilis B172.
Accumulation of chicken feathers waste in natural environment presents an ecological and sanitary issue due to the high resilience of keratin against degradation and possible occurrence of pathogenic microorganisms.
The presented research highlight the possible application bacterial inoculum from the genus Bacillus for biodegradation of native feather keratin. Feathers inoculated with B. subtilis B172 underwent advanced decomposition in liquid cultures, as well as in soild-state conditions, as compared with an uninoculated control. It was manifested by the substrate loss increased by 30%, visual changes in the substrate and biochemical indicators of keratinolysis, e.g. concentration of soluble proteins increased by 71%, in comparison to a control. In addition, capability of the tested bacteria to formation of a biofilm structure on the keratinic substrate was demonstrated, as an additional factor to intensify the process of keratinolysis.
The conducted research allowed to propose an alternative and environment-friendly method for waste feathers degradation with an application of B. subtilis B172 keratinolytic bacteria.
NIKISZOWIEC – FUNDAMENT BOGATEJ, WIELOWIEKOWEJ TRADYCJI GÓRNICZEJ
NIKISZOWIEC – FOUNDATION OF A RICH, CENTURIES-OLD MINING TRADITION
Renata Skałecka-Klimkiewicz – „Poltegor – Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław
DOI: 10.5604/01.3001.0053.7790W 1978 r. Nikiszowiec został wpisany do rejestru zabytków. Jest bardzo interesujący miejscem na Szlaku Zabytków Techniki. Spacer po Nikiszowcu to podróż sentymentalna do górniczego świata początków XX wieku.
Ceglana zabudowa stanowi estetyczny i praktycznie funkcjonalny teren dzielnicy robotniczej.
In 1978, Nikiszowiec was entered into the register of monuments. It is a very interesting place on the Industrial Monuments Route. A walk around Nikiszowiec is a sentimental journey to the mining world of the early 20th century.
The brick buildings constitute an aesthetic and practically functional area of the working-class. district